Semana Santa in Andalusië 2023

Klagelijke trompetten, somber klokgelui, doordringende geur van wierook, devotie, indrukwekkende ‘tronos’ die met een trage tred gedragen worden, emotionele toeschouwers. Ook al heb je er van huis uit niet veel mee, je ontkomt niet aan de magie, het mystieke van de Semana Santa, de heilige week voor Pasen.

Ik, een nuchtere Groningse met een gereformeerde opvoeding, vind het helemaal prachtig. Ik mis er geen seconde van.

Dit jaar, 2023, wordt het de 10e keer dat ik vanaf het dakterras in ons kleine witte bergdorpje in Zuid Spanje met mijn neus bovenop de processies tijdens de Semana Santa zit! Ons huis is namelijk op een zeer strategische positie gelegen en ik hoef niks van het moois te missen. 

Semana Santa, de allerbelangrijkste week in het jaar

De Semana Santa is de allerbelangrijkste week in het jaar in Spanje. Er zijn dan heel veel mensen op de been om deze week te vieren en de processies bij te wonen. Semana Santa is het begin van het nieuwe toeristenseizoen. Winkeltjes en barretjes openen hun deuren. De terrasjes worden uitgestald, etalages en stoepjes gepoetst en de ijssalon gaat open. Iedereen kijkt reikhalzend uit naar deze week. Echt iedereen gaat op pad!

Semana Santa in Vejer de la Frontera, Cádiz 2023

Om een idee te krijgen van hoe de vieringen eruit zien hier in dit kleine bergdorp in Cádiz, heb ik een tijdje terug mijn filmpjes van de afgelopen jaren bij elkaar gezet. Geniet 16 minuten lang van heerlijk trompetgeschal en processies die voor ons huis voorbij komen.

De heilige week in Vejer de la Frontera

Niet alleen in de steden, maar elk dorp, hoe klein ook, heeft processies en haar eigen ‘tronos’ of ‘pasos’ – draagbaren met beelden. In ons bergdorpje Vejer de la Frontera zijn de ‘pPasos ‘naar verhouding klein vooral ook  omdat ze door de hele smalle, steile straatjes gedragen moeten worden. Op Jueves Santo, Stille donderdag, zijn er in Vejer drie processies, waarbij een van de pasos, met San Juan Evangelista, door alleen vrouwen gedragen wordt. In Vejer zijn er alleen op woensdag, donderdag en vrijdag vieringen en beginnen de processies pas later op de avond, vanaf een uur of 9. Ze duren tot diep in de nacht. Alleen als het heel erg slecht weer is dan worden de processies afgelast.

Capirotes, Nazarenos, Cofriadas en Tronos

Wanneer je voor het eerst een processie ziet vallen je de puntmutsen (capirotes) op die de boetelingen dragen. Deze puntige muts heeft voor ons meteen de associatie met de enge Ku Klux Klan, maar daar heeft dit niets mee te maken. Deze muts werd namelijk al de Middeleeuwen gebruikt, hij werd gedragen door misdadigers die tijdens hun tocht naar de galg door het volk werden bekogeld. De hoed beschermde hen tegen de rotte eieren en het spuug.

De puntige hoed is een symbool gebleven van boetedoening tijdens de Semana Santa. De broederschappen in Sevilla begonnen deze traditie, waarna het zich razendsnel verspreidde. Leden van de broederschappen, cofriadas of hermandades, dragen een masker over het gezicht om onherkenbaar te zijn, zodat ze na Semana Santa ook nog gewoon over straat kunnen.

Beroemde Boeteling

Een leuk weetje: Antonio Banderas, de beroemde acteur en geboren Malagueño is lid van de Broederschap Fusionades in Malága. Hij draagt tijdens de processie meestal een traditioneel gewaad met masker en een punthoed, zodat het publiek hem niet herkent.

De Semana Santa is overal

Met name de steden Málaga en Sevilla staan bekend om hun de vele indrukwekkende processies, wel een stuk of 30, waarbij het lijdensverhaal van Jezus wordt uitgebeeld. Maar ook in Zamora, waar al sinds de 13e eeuw vieringen gehouden worden, in León, Toledo en in het religieuze Braga in het Noorden van Portugal zijn imposante processies te bewonderen. Maar je hoeft niet naar een hele grote stad om de Semana Santa mee te maken. Elke stad heeft haar eigen vieringen en juist in de kleinere plaatsen maak je de sfeer goed mee omdat je heel dichtbij kunt komen.

Een stoet van 3.000 Nazarenos

In Malaga en Sevilla zijn de ‘pasos’ en de ‘tronos’ enorm en wegen ze tot een paar duizend kilo. Ze worden gedragen door tot wel 50 – en soms, bij de hele grote ‘tronos’ in Málaga – tot 200 mannen. Onder de pasos kun je de blote voeten van dragers zien uitsteken. Wanneer deze hele grote processies langskomen, met soms tot 3.000 boetelingen, Nazarenos of Nazarenas – tegenwoordig mogen ook vrouwen als boeteling meelopen – duurt het wel 2 uur voordat iedereen gepasseerd is.

Elke processie heeft een andere beeldengroep op een platform (paso) waar een het lijden van Christus wordt afgebeeld, of een droevige Maria (de Virgen). De Virgen heeft een kroon en kristallen tranen om het verdriet om de dood van Christus uit te beelden. De meestal houten figuren worden aangekleed met rijk geborduurde gewaden. Voor en achter de paso lopen zusters en broeders als boetelingen (Nazarenos), met hun gezicht verborgen onder de puntmuts, twee ronde gaten voor de ogen, een brandende kaars in de hand.

Over de Semana Santa in ‘Brieven aan Andalusië’ van Stef Biemans

Een paar jaar terug kreeg je in de serie ‘Brieven aan Andalusië’ van Stef Biemans bij de VPRO een mooie kijk op het de Semana Santa, krijgt Stef zelf ook wat kritische vragen en neemt hij je mee naar een klein dorpje wat jaarlijks de krant haalt omdat hier een Judas hardhandig wordt gestraft. Kijk de uitzending hier terug.

Semana Santa vieren in Spanje?

Mocht je voornemens zijn de vieringen tijdens de Semana Santa bij te wonen dan is het raadzaam om de reis ruim te voren te regelen. Hotels en appartementen in de grote steden, met name in Sevilla en Málaga zijn snel volgeboekt en het verblijf is daarnaast behoorlijk kostbaar.

Veel beter, en vaak ook leuker, omdat je veel dichter bij de processies kunt komen, is om deze heilige week te vieren in de wat kleinere steden en dorpen. Zoals bij ons in Vejer de la Frontera. Combineer bijvoorbeeld met een week schilderen in Zuid Spanje
Of kies het 8 daagse Fly&Drive arrangement: Cádiz en Costa de la Luz

Alles over de Semana Santa in Málaga

Tip! Wil je alles weten van de Semana Santa in Málaga: Dan is de gids “Dit is de Semana Santa van Málaga” iets voor jou. Dit e-book (pdf) is geschreven door Sander Klomp, de enige Nederlander die ik ken die al jarenlang lid van een broederschap in Málaga en voorop mag lopen bij verschillende processies (een ereplekje!). Hij is al jarenlang gefascineerd door de Semana Santa en als geen ander kan hij je de Semana Santa helpen te begrijpen en te beleven. Daarnaast vind je in de gids informatie over álle broederschappen van Málaga en de tijdschema’s van de verschillende dagen. 

Vejer, 24 maart 2023
Anne Middelkamp